یادداشت؛
اهرم فشار در جاذبه صفر!
خبرگزاری نام: فناوری فضایی بستری برای راه رفتن بر لبه دیپلماسی است، جایی كه می توان در آن به صورت غیرمستقیم با نظام بین الملل صحبت كرد.
خبرگزاری مهر، گروه سیاست، محسن حیات، چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه بود؛ در صورتیکه فضای رسانه ای کشور با ویروس کرونا غل و زنجیر شده بود، آن روز با خبری متفاوت آغاز شد! ایران اولین ماهواره نظامی خودرا با موفقیت در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد. ماهواره ای بدون هیچ گونه عکس که طی یک روز با ماهواره بر جدید و مرموزش پرتاب شد ولی برعکس روند ساخت این ماهواره و ماهواره بر، هنگام قرارگیری در مدار و اعلام موفقیت در انجام ماموریت خود، با پوشش کامل خبری و سر و صدای زیادی همراه شد. تابحال مقالات مختلفی در ارتباط با خاصیت های فنی ماهواره «نور» و ماهواره بر «قاصد» بیان شده که در این یادداشت، دیگر به تکرار این موارد نمی پردازیم. در این مطلب اهتمام در ذکر مواردی داریم که کمتر به آن پرداخته شده؛ همچون رابطه «دیپلماسی و فناوری فضایی».
عرصه فضا، محیطی بدون مرز است و برخلاف زمین، کشمکش ها و جنگ های بشر هنوز به فضا کشیده نشده؛ البته به صورت رسمی! نخستین جسم زمینی که به فضا وارد شد موشک وی -۲ آلمان نازی بود، ورود یک شیء جنگی بعنوان نخستین مسافر به فضا کافی است تا عرصه فضا را عرصه مهمی جهت شکل دهی قدرت کشورها و زمینه ساز پیشرفت بشر در عرصه های مختلف دانست.
عرصه فضایی برای ایران شامل دو مبحث کلی می شود: «فناوری موشکی و ابعاد نظامی» و «فناوری فضایی و ابعاد غیر نظامی». در اینجا به بررسی رابطه فناوری فضایی و دیپلماسی کشور می پردازیم؛ هرچند که جدا کردن ابعاد نظامی و غیرنظامی در این مبحث بسیار مشکل است چونکه این دو مقوله، زیرساخت و اساس مشترکی دارند و در مباحث مختلفی یکدیگر را پوشش می دهند. برای مثال موشک بالستیک در صنایع نظامی با تغییراتی تبدیل به ماهواره بر می شود.
ورود کاملاً بومی ایران در عرصه فضایی به بهمن ۸۷ برمی گردد. زمانی که ایران ماهواره امید را بوسیله ماهواره بر امید در مدار ۲۴۶ کیلومتری زمین قرار داد. بیایید نگاهی به واکنش دولتمردان غربی در آن زمان بپردازیم. منابع وقت ارتش آمریکا خاطرنشان کردند که «این پرتاب موجب نگرانی است!» دولت های غربی نیز اعلام داشتند: «ایران گام هراس انگیزی برداشته است تا موشک های دوربردی پرتاب کند که چه بسا قادر به حمل کلاهک های هسته ای است.»
از سال ۸۷ تابحال هر بار که ایران مبادرت به پرتاب ماهواره کرده واکنش دولت های غربی نظیر این دو نمونه بوده است؛ تازه در بهترین حالت! مثلاً واکنش آمریکا به پرتاب ماهواره «نور» توسط سپاه پاسداران را ببینید، مایک پمپئو درباره نتایج این مبادرت به ایران آگهی داد و اظهار داشت: «ایران باید به خاطر پرتاب این ماهواره مسئول شناخته شود و پاسخگو باشد!» وزیر خارجه آلمان نیز همسو با اظهارات مقامات آمریکایی اظهار داشت: «رویکرد ما کاملاً مشخص است، برنامه موشکی ایران، تأثیر ثبات زدایی بر منطقه دارد و از نقطه نظر منافع امنیت اروپا نیز غیرقابل پذیرش است.» اما دلیل موضع گیری شدید دولت های غربی مقابل برنامه فضایی ایران چیست؟
برنامه های فضایی یک کشور در حوزه های نظامی و غیر نظامی، پایه و اساس مشترکی دارند. بطور مثال وقتی ایران می تواند به صورت بومی ماهواره خودرا در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار دهد، یعنی به دانش ساخت موشک های قاره پیما نیز دست یافته. در حقیقت فناوری فضایی بستری برای راه رفتن بر لبه دیپلماسی است! جایی که می توان در آن به صورت غیر مستقیم با نظام بین الملل صحبت کرد و یا محترمانه کشوری را تهدید کرد.
به نظر می رسد ایران به خوبی به اهمیت این مساله آگاه است. ماهواره نور را سپاه به فضا فرستاده. نهادی که از دیدگاه دولت ایالات متحده تروریستی خطاب شده! جدای از نامشروع بودن و مضحک بودن این اقدام آمریکا، می توان به تفاوت واکنش های خارجی پی برد. تصور کنید در همین زمان سپاه بجای این ماهواره، یک موشک قاره پیما پرتاب می کرد، بدون شک باید در انتظار موج جدید تحریم ها و حتی قطعنامه هایی می نشستیم که می توانست ایران را ذیل فصل هفتم شورای امنیت، یعنی استفاده از تحریم و حتی مداخله نظامی ببرد اما هیچ قطعنامه ای ایران را از فرستادن ماهواره به فضا منع نمی نماید.
می توان گفت با پرتاب ماهواره نور در این مدار، ایران به صورت زیرکانه ای به اهداف گوناگون خود رسید. هم به روند پرتاب های ناموفق ماهواره های خود طی چند سال قبل تمام کرد، هم بار دیگر بی تأثیر بودن تحریم های آمریکا بر اراده ملی خودرا اثبات کرد، هم ثبات کشور در شرایطی که تمام دنیا درگیر ویروس کرونا می باشد را به جهان نشان داد، همین طور در کشاکش منازعات بین ایران و آمریکا، پیام نانوشته ای به ایالات متحده فرستاده شد که آن می تواند اعلام دستیابی کشور به موشک های قاره پیما باشد. همین طور از کاربردهای فنی ماهواره نیز نباید غافل شد.
صنعت فضایی می تواند بطور همزمان هم بستری برای قدرت نمایی باشد هم محلی برای گرفتن امتیاز در عرصه سیاست خارجی. در نظام بین الملل که منطق اصلی آن استفاده از زور است، این دانش می تواند حاشیه امنیت کشور را افزایش دهد. این که آیا کشور می تواند بر لبه این سکو حرکت نماید یا نه، به مهارت مسئولین کشور بستگی دارد.
منبع: خبرگزاری نام
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب